ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΑΡΘΡΑ
Κάπνισμα & σκελετός // Ψηλά τακούνια // Ορθοπαιδική εξέταση νεογνών // Παιδιά και άθληση
 

Κάπνισμα: Η χειρότερη συνήθεια του σύγρονου ανθρώπου κι ένας από τους φονικότερους εχθρούς για το σώμα μας. Πολλά έχουν γραφτεί για τις επιπτώσεις του καπνίσματος στους πνεύμονες και το καρδιαγγειακό σύστημα. Πόσα όμως γνωρίζουμε για την βλαπτική δράση του τσιγάρου στο μυοσκελετικό μας σύστημα (οστά και μύες); Συγκέντρωσα τα νεώτερα δεδομένα που υπάρχουν διεθνώς σε αυτό το θέμα και σας τα παρουσιάζω εν συντομία.
Θυμηθείτε: Το τσιγάρο αποτελεί το συχνότερο αίτιο θανάτου που μπορεί να προληφθεί.

ΕΠΙΔΡΑΣΗ  ΣΤΑ ΟΣΤΑ
Με ποιο τρόπο επηρεάζει το κάπνισμα την υγεία των οστών; Καταρχήν η  Νικοτίνη σκοτώνει τους οστεοβλάστες δηλ. τα κύτταρα που κατασκευάζουν  και επιδιορθώνουν  τα οστά. Επιπλέον το κάπνισμα μειώνει την απορρόφηση του ασβεστίου από τις τροφές.   Γνωρίζουμε επίσης ότι καπνίζοντας αυξάνεται η κορτιζόνη που φυσιολογικά παράγει ο οργανισμός και αυτό δρα βλαπτικά στον σκελετό. Συνεπώς οι καπνιστές έχουν λιγότερο ανθεκτικά κόκκαλα , που μπορεί να σπάσουν πιο εύκολα.  
Κάνουμε ειδική μνεία για τους καπνιστές που έχουν ήδη σπάσει κάποιο οστό. Έρευνες απέδειξαν πως το κάπνισμα παρεμποδίζει την επούλωση του κατάγματος , με αποτέλεσμα το οστό να αργεί να κολλήσει ή ακόμα και να μην κολλήσει καθόλου. Εάν λοιπόν είστε καπνιστής και έχετε υποστεί κάταγμα , μην καπνίζετε τουλάχιστον μέχρι να κολλήσει.
Οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι από την παιδική ηλικία μέχρι και την ηλικία των 30 ετών είναι η περίοδος που «χτίζουμε» την οστική μάζα μας. Αν ο έφηβος ή ο νέος καπνίζει , δεν θα αναπτύξει τη μέγιστη οστική μάζα που ειδάλως θα αποκτούσε. Συνεπώς θα καταλήξει με μικρότερο σκελετό και οστική μάζα , σε σύγκριση με έναν μη καπνιστή.
Το τσιγάρο όμως συνεχίζει να επιδρά στην υγεία των οστών μας και στις ηλικίες 30-60 ετών. Οι γυναίκες καπνίζοντας αρχίζουν να χάνουν οιστρογόνα (είναι οι γυναικείες ορμόνες), γεγονός καταστροφικό για τα οστά. Κι αυτό διότι τα οιστρογόνα προστατεύουν από την οστεοπόρωση. Βλέπουμε δηλαδή ότι το κάπνισμα επιδεινώνει την οστεοπόρωση που έτσι κι αλλιώς εμφανίζεται στις γυναίκες με την πάροδο της ηλικίας.

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ
Οι καπνιστές διατρέχουν σχεδόν διπλάσιο κίνδυνο να τραυματίσουν τους τένοντες ή τους συνδέσμους τους. Οι τενοντίτιδες και τα διαστρέμματα είναι σαφώς συχνότερα σε όσους καπνίζουν. Ιδιαίτερα συχνές είναι οι τενοντίτιδες στον ώμο (rotator cuff). Όμως και η οσφυαλγία (πόνος της μέσης) σχετίζεται με το κάπνισμα. Το 50% των καπνιστών υποφέρει από τη μέση του , εν συγκρίσει με μόνο το 20% όσων δεν καπνίζουν. Υπάρχουν ασθενείς που πονούν στα γόνατα , διότι τα περιεχόμενα του τσιγάρου έχουν αλλοιώσει τον χόνδρο στις αρθρώσεις τους.

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ
Ο καπνός του τσιγάρου καταστρέφει τα αγγεία που αιματώνουν τους μυς. Προκαλείται μόνιμη βλάβη σε αυτούς και ο αθλητής δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε ταχύτητα και δύναμη. Οι καπνιστές έχουν χαμηλότερες επιδόσεις και μικρότερη αντοχή από τους μη καπνιστές.

ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
Μεγάλη έρευνα που έγινε στη Νότιο Κορέα απάντησε στο ερώτημα που υπήρχε για χρόνια , κατά πόσον δηλαδή το παθητικό κάπνισμα επιδρά αρνητικά στο σκελετό. Η έρευνα έγινε σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και έδειξε ξεκάθαρα πως το παθητικό κάπνισμα μειώνει την οστική μάζα και προκαλεί κρίσιμη οστεοπόρωση.

Τα ψηλά τακούνια βλάπτουν το πόδι; Η άποψη του Ορθοπαιδικού.

Τα τακούνια είναι τα αγαπημένα παπούτσια των γυναικών. Όλες έχουν τουλάχιστον ένα ζευγάρι και οι άντρες χαίρονται να τις βλέπουν να τα φορούν. Εντούτοις λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν πόση ζημιά κάνουν στο γυναικείο πόδι. Μια έρευνα της Αμερικάνικης ένωσης Ποδιάτρων,που έγινε το 2014 και στην οποία συμμετείχαν οι κορυφαίοι Ορθοπαιδικοί της χώρας κατέδειξε πως τα τακούνια ήταν με διαφορά η κύρια αιτία πόνου στο πόδι. Το ένα τρίτο μάλιστα των προβλημάτων που προκαλούν τα τακούνια , είναι μη αναστρέψιμα.

Ποια προβλήματα προκαλούν τα τακούνια στο ανθρώπινο πόδι;

• Μεταταρσαλγία (δηλ. πόνος στο μπροστινό τμήμα των ποδιών)
• Παραμορφώνονται τα δάκτυλα και κάνουν επώδυνους κάλους
• Η παραμόρφωση των δακτύλων με τη σειρά της οδηγεί σε εξογκώματα (π.χ. κότσι ) αλλά και τραυματισμούς στα νεύρα
• Εμφανίζονται μικρά κατάγματα, τα λεγόμενα κατάγματα «εκ κοπώσεως»
• Προβλήματα στα νύχια, όπως νύχια που μπαίνουν μέσα στο δέρμα γεγονός που οδηγεί σε μυκητιάσεις
• Αυξάνει η πιθανότητα να παραπατήσεις και να υποστείς κάποιο τραυματισμό (π.χ. διαστρέμματα)
• Με την πολύχρονη χρήση οι μύες της γάμπας κονταίνουν και οδηγούν σε μυϊκό σπασμό.

Ποια άλλα σημεία του σκελετού επιβαρύνουν τα τακούνια;

Έρευνα του Dr. Nevins μας έδειξε πως τακούνι πάνω από 5 εκ. αναγκάζουν το σώμα να γείρει μπροστά. Αυτό έχει σαν συνέπεια να επιβαρύνεται η μέση με τρόπο που οδηγεί σε οσφυο-ισχιαλγία.

Άλλη έρευνα, από το Πανεπιστήμιο του Stanford αναφέρει ότι τα ψηλοτάκουνα παπούτσια επιβαρύνουν τα γόνατα και οδηγούν στην εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι γυναίκες για να αποφύγουμε τις βλάβες που προκαλούν τα τακούνια;

Ασφαλώς και δεν μπορείς να απαγορεύσεις σε μια γυναίκα να φορά ψηλοτάκουνα. Υπάρχουν όμως κάποιες βασικές αρχές που αν τις ακολουθήσει , θα  μετριάσει κατά πολύ τις συνέπειες της χρήσης τακουνιών.

1.Πρέπει να φοράτε τακούνια με λογικό ύψος ( μέχρι 4 εκ.) και χοντρά , που είναι πιο σταθερά. Απεναντίας το λεπτό τακούνι (στιλέτο) είναι σίγουρο πως θα κοντύνει τους μυς της γάμπας. Επίσης βεβαιωθείτε ότι το παπούτσι έχει αρκετό χώρο για τα δάκτυλα.

2.Φορέστε το σωστό νούμερο παπούτσι. Πολλές γυναίκες αγοράζουν υποδήματα μισό ή ένα νούμερο μεγαλύτερο θεωρώντας ότι θα είναι πιο άνετα, αλλά αυτό οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε χειρότερα προβλήματα.

3. Μην φοράτε τακούνια όλη την ημέρα. Πάρτε μαζί σας κι ένα δεύτερο ζευγάρι άνετα παπούτσια ώστε να τα εναλλάσετε στη διάρκεια της ημέρας.

4. Όταν βγάλετε τα τακούνια σας κάντε για λίγα λεπτά ασκήσεις διάτασης (stretching) , κυρίως στα δάκτυλα και στις γάμπες.

5. Επειδή τα ψηλοτάκουνα αδυνατίζουν τους μυς των κάτω άκρων, είναι χρήσιμο να τους ενδυναμώσετε. Πως; Αφιερώστε λίγα λεπτά ημερησίως για να κάνετε βαθιά καθίσματα ξυπόλητοι.

Κινδυνεύουν όλες οι γυναίκες το ίδιο από τα τακούνια;

Η απάντηση είναι όχι. Και αυτός είναι ο λόγος που βλέπετε τη φίλη σας να φορά για χρόνια τακούνια χωρίς ακόμα να παραπονιέται (κάποια στιγμή θα αποκτήσει πρόβλημα , είναι βέβαιο), ενώ εσείς με το που τα φοράτε αισθάνεστε ενοχλήσεις. Τα γονίδια του καθενός είναι διαφορετικά. Όλες όμως ανεξαιρέτως οι γυναίκες επιβαρύνονται με την υπερβολική χρήση τακουνιών.

Ορθοπαιδικός Έλεγχος Νεογνών Και Υπερηχογράφημα Ισχίων

Τι περιλαμβάνει η ορθοπαιδική εξέταση νεογνών και το υπερηχογράφημα ισχίων;
Ο παιδο-ορθοπαιδικός εξετάζει την ακεραιότητα του μυοσκελετικού συστήματος στο νεογνό. Κάθε οστό και κάθε άρθρωση του νεογνού ελέγχεται εξονυχιστικά. Κατά τη διάρκεια της ορθοπαιδικής εξέτασης αναζητούμε οτιδήποτε παρεκκλίνει του φυσιολογικού, οτιδήποτε στο σκελετό δεν λειτουργεί σωστά. Το υπερηχογράφημα συμπληρώνει την ορθοπαιδική εξέταση και ελέγχει λεπτομερώς την άρθρωση του ισχίου.
Ποιες παθήσεις ανιχνεύει ο ορθοπαιδικός έλεγχος;
Η ορθοπαιδική εξέταση ανιχνεύει έγκαιρα ένα ευρύ φάσμα παθήσεων που οι περισσότερες δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές ούτε καν από το τους γονείς, όπως η ραιβοϊπποποδία στα πόδια και η κυφοσκολίωση στη Σπονδυλική Στήλη. Η δυσπλασία του ισχίου, πάθηση αρκετά συχνή στον Ελλαδικό χώρο, ιδιαίτερα στα κορίτσια και σε νεογνά που έχουν γεννηθεί με ισχιακή προβολή, διαπιστώνεται με τον κλινικό έλεγχο και το υπερηχογράφημα στα ισχία.
Πόσο συχνές είναι οι παθήσεις του σκελετού;
Οι παθήσεις του σκελετού δεν είναι συνηθισμένες, αλλά όταν υπάρχουν, πρέπει να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Προφανώς οι πιθανότητες ορθοπαιδικού προβλήματος αυξάνονται κατά πολύ εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Ομοίως η πιθανότητα ορθοπαιδικού προβλήματος αυξάνεται εάν συνυπάρχει άλλο εκ γενετής πρόβλημα υγείας του νεογνού, όπως για παράδειγμα συγγενής καρδιοπάθεια, και οι γονείς οφείλουν να είναι ευαισθητοποιημένοι διότι μπορεί να υποκρύπτεται και πρόβλημα μυοσκελετικό.

Ποια είναι τα οφέλη της ορθοπαιδικής εξέτασης για το μωρό μου;
Όσο νωρίτερα διαγνωσθεί μια μυοσκελετική πάθηση τόσο ευκολότερη και αποτελεσματικότερη είναι η θεραπεία της. Αυτό συμβαίνει επειδή στο νεογνό οι ανατομικές δομές είναι ακόμα εύπλαστες και είναι πολύ ευκολότερο να διορθωθεί μια παραμόρφωση, παρά όταν το παιδί μεγαλώσει. Αντιθέτως αν μια ορθοπαιδική πάθηση μείνει αδιάγνωστη σε νεογνική ηλικία, οι συνέπειες μπορεί να είναι επιβλαβείς.
Η εξέταση είναι επικίνδυνη για το μωρό μου;
Η ορθοπαιδική εξέταση είναι απολύτως ασφαλής και ανώδυνη. Το υπερηχογράφημα των ισχίων που συμπληρώνει την κλινική εξέταση δεν επιβαρύνει με ακτινοβολία τα νεογνά.
Μετά το μαιευτήριο, πότε ξαναβλέπει το παιδί ο παιδο-ορθοπαιδικός;
Εάν ο έλεγχος που έγινε στο μαιευτήριο δεν ανέδειξε κλινικό πρόβλημα, το επόμενο ραντεβού με τον παιδοορθοπαιδικό είναι μετά τον 6ο μήνα, οπότε το παιδί έχει την ικανότητα να κάθεται μόνο του, για να ελεγχθεί η στάση του κορμού του και η σπονδυλική του στήλη.

Παιδιά και Άθληση
Ποιο είναι το κατάλληλο άθλημα για το παιδί μου; Μήπως το παιδί μου είναι ακόμα μικρό για να κάνει αυτό το σπορ; Τι μέτρα πρέπει να λάβω ώστε το παιδί μου να αθληθεί χωρίς να τραυματιστεί; Αυτά είναι ερωτήματα που ταλανίζουν τους γονείς, όταν τίθενται μπροστά στην επιλογή κάποιας αθλητικής δραστηριότητας για το παιδί τους. Θα προσπαθήσω να ξεδιαλύνω το τοπίο απαντώντας σε αυτές τις ερωτήσεις και καταρρίπτωντας κάποιους μύθους. Θα περιγράψω τις βασικές αρχές μιας σωστής προπόνησης, στη συνέχεια θα αναφέρω ποια αθλήματα είναι κατάλληλα για το παιδί με βάση την ηλικία του και τέλος θα εξηγήσω λίγα πράγματα για τους τραυματισμούς των παιδιών κατά την άθληση.
Α) Βασικές αρχές που πρέπει να τηρούνται στην διάρκεια της προπόνησης:
•    Πρέπει να υπάρχει στο χώρο κάποιος εκπαιδευμένος στην Καρδιοαναπνευστική ανάνηψη.
•    Τα παιδιά πρέπει να πίνουν υγρά 30 λεπτά πριν την προπόνηση,και όταν αρχίσει πλέον η προπόνηση κάθε 20 λεπτά (1 ποτήρι). Το καλοκαίρι ιδίως ελοχεύει ο κίνδυνος ηλίασης και αφυδάτωσης.
•    Πρέπει να υπάρχει μια περίοδος τουλάχιστον 10 εβδομάδων το χρόνο, όπου ο μικρός αθλητής θα μένει εκτός προπονήσεων
•    Αν το παιδί εμφανίσει απώλεια συνείδησης, έμετο ή αίσθημα βάρους στο κεφάλι, οφείλει να σταματήσει την προπόνηση διότι ενδεχομένως να έχει πάθει διάσειση (καταρρίπτεται ο μύθος, ότι για να έχεις διάσειση πρέπει οπωσδήποτε να έχεις απώλεια συνείδησης).
•    Οι περισσότεροι τραυματισμοί συμβαίνουν στην ποδηλασία,το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και στο σκέιτμπορντ.
•    Παιδιά που κάνουν ταυτόχρονα 2 αθλήματα που γυμνάζουν τα ίδια μέρη του σώματος (π.χ. κολύμβηση και τέννις) κινδυνεύουν πιο πολύ να τραυματιστούν, απ’ότι αν συμμετέχουν σε αθλήματα που γυμνάζουν διαφορετικά μέρη του σώματος (π.χ. σπριντ και γκολφ)
•    Η προπόνηση πρέπει να αρχίζει με ελαφρά αερόβια άσκηση και μυϊκές διατάσεις,  και να τελειώνει πάλι με μυϊκές διατάσεις. Κάθε διάταση να διαρκεί 20-30 δευτερόλεπτα
Β) Κατάλληλα αθλήματα ανά ηλικία.
Ηλικίες 2 εώς 5 έτη
Στις ηλικίες αυτές τα παιδιά μπορούν να μάθουν κάποιες βασικές κινήσεις, αλλά δεν μπορούν να συμμετέχουν σε οργανωμένα αθλήματα. Κατάλληλες ασχολίες είναι όσες περιλαμβάνουν ελεύθερο παιχνίδι, δηλ. τρέξιμο, κλώτσημα μπάλας, χορός, αναρρίχηση σε αντικείμενα στην παιδική χαρά, ποδήλατο με βοηθητικές ρόδες, παιχνίδια στο νερό (υπό την επίβλεψη ενηλίκου).
Ηλικίες 6 με 7
Σε αυτές τις ηλικίες τα παιδιά μπορούν να ακολουθήσουν επιτυχώς οδηγίες και να συμμετέχουν σε ομάδες. Συνεπώς κατευθύνουμε τα παιδιά σε αθλήματα με μπάλα, σε ενόργανη γυμναστική, τέννις, γκολφ, στίβο, κολύμβηση και πολεμικές τέχνες.
Ηλικίες 8 και άνω
Σε αυτά τα παιδιά επιτρέπουμε όλα τα σπορ –ακόμα και τα σπορ επαφής- αρκεί να φορούν τον κατάλληλο εξοπλισμό. Εισάγουμε την πειθαρχεία στα αθλήματα και τα παιδιά εξασκούνται υπό τις οδηγίες εξειδικευμένων προπονητών. Επιτρέπονται επίσης και ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης (θα εξηγήσουμε αργότερα τι είναι αυτό). Οι μικροί αθλητές σε αυτές τις ηλικίες πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε πάνω από ένα αθλήματα.

Γ)Τραυματισμοί που σχετίζονται με την άθληση
Οι αθλητικές κακώσεις διακρίνονται σε 2 κατηγορίες :
α.οξείς τραυματισμοί
β.τραυματισμοί από υπέρχρηση
 Στην πρώτη κατηγορία κατατάσσονται τα κατάγματα, οι μυϊκές θλάσεις, οι βλάβες τενόντων και η διάσειση. Πρόκειται για επείγουσες καταστάσεις που θέλουν άμεση αντιμετώπιση. Στην δεύτερη κατηγορία έχουμε τους τραυματισμούς από υπέρχρηση. Οι κακώσεις αυτές είναι αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενης καταπόνησης του παιδικού σκελετού, στην διάρκεια του χρόνου, όπως οι τενοντίτιδες και οι οστεοχονδρίτιδες. Είναι πολύ συχνές και η πλειοψηφία των προπονητών δεν ξέρει πώς να τις διαχειριστεί. Συμβαίνουν συνήθως όταν αυξάνει απότομα η ένταση, η διάρκεια ή η συχνότητα της φυσικής δραστηριότητας. Εάν υπάρχει υποψία τέτοιας κάκωσης, το παιδί πρέπει να διακόψει τις προπονήσεις και να αναζητηθεί η βοήθεια Ορθοπαιδικού με εμπειρία στον παιδικό σκελετό.
Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο αναπτυσσόμενος σκελετός των παιδιών, αν και είναι σαφώς πιο ελαστικός από τον δικό μας, δεν είναι ακόμα έτοιμος να δεχτεί φορτία ανάλογα με των ενηλίκων. Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι η άθληση ΔΕΝ επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη των παιδιών. Αντιθέτως η ελεγχόμενη άθληση αυξάνει την αντοχή των οστών κατά 10%-40%. Μόνο η άρση βαρών και η ρυθμική γυμναστική έχουν αρνητική δράση στην οστική ανάπτυξη, και αυτό μόνο όταν ακολουθούνται σε επαγγελματικό επίπεδο. Οι ασκήσεις μϋικής ενδυνάμωσης επιτρέπονται από την ηλικία των 8 ετών. Η διαφορά από την άρση βαρών είναι πως εδώ δίνουμε σημασία στην τεχνική και όχι στην ανταγωνιστική αύξηση του μεγέθους των μυών.
Συμπερασματικά λέμε πως ο αθλητισμός έχει πολλαπλά οφέλη για τα παιδιά, σωματικά και ψυχολογικά. Μαθαίνουν να έχουν όρια και να λειτουργούν υπό πίεση χωρίς αυτό να τους δημιουργεί στρες. Βελτιώνουν το συντονισμό των κινήσεών τους και εκπαιδεύονται στον να λειτουργούν μέσα σε μια ομάδα. Πρέπει όμως να ακολουθούνται ουσιώδεις αρχές με την καθοδήγηση του ιατρού και του προπονητή.